Πνευμονικό απόστημα

Τι είναι το πνευμονικό απόστημα;

Το πνευμονικό απόστημα είναι μια εντοπισμένη φλεγμονώδης βλάβη στους πνεύμονες, που χαρακτηρίζεται από νέκρωση του πνευμονικού ιστού και τη δημιουργία μιας κοιλότητας γεμάτης πύον. Η βλάβη προκύπτει κυρίως από βακτηριακή λοίμωξη και εξελίσσεται όταν ο οργανισμός δεν καταφέρνει να απομακρύνει αποτελεσματικά τον παθογόνο μικροοργανισμό. Η παθολογική κοιλότητα επικοινωνεί συνήθως με έναν βρόγχο και οδηγεί σε έντονα συμπτώματα, τα οποία συχνά παραπέμπουν σε επιπλεγμένη πνευμονία.

Ποιες είναι οι κύριες αιτίες;

Η πιο συχνή αιτία είναι η εισρόφηση τροφής, σιέλου ή γαστρικού περιεχομένου στους πνεύμονες, φαινόμενο που παρατηρείται συχνά σε ασθενείς με μειωμένο επίπεδο συνείδησης, νευρολογικά προβλήματα ή διαταραχές κατάποσης. Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, αναπνευστικοί ιοί, αλλά και αιματογενής διασπορά βακτηρίων από απομακρυσμένες εστίες, μπορούν επίσης να προκαλέσουν τη βλάβη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το απόστημα εμφανίζεται ως επιπλοκή σοβαρής πνευμονίας, ιδίως όταν δεν υπάρχει σωστή ή επαρκής θεραπεία.

Η μικροβιακή χλωρίδα που εντοπίζεται συχνότερα περιλαμβάνει αναερόβια βακτήρια, αλλά και Gram-αρνητικά ή σταφυλοκοκκικά στελέχη. Η παρουσία μικροοργανισμών από τη στοματική κοιλότητα, ιδιαίτερα σε άτομα με κακή στοματική υγιεινή, είναι χαρακτηριστική.

Παράγοντες κινδύνου

Ορισμένοι ασθενείς είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση πνευμονικού αποστήματος λόγω της γενικής κατάστασης της υγείας τους ή της ύπαρξης χρόνιων παθήσεων. Κύριοι παράγοντες είναι:

Αλκοολισμός και χρόνια κατάχρηση ουσιών
Νευρολογικά νοσήματα που επηρεάζουν την κατάποση
Κακοήθειες και ανοσοκαταστολή
Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
Προηγηθείσα διασωλήνωση ή παρατεταμένη νοσηλεία

Τα παραπάνω αυξάνουν την πιθανότητα εισρόφησης και μειώνουν την ικανότητα του οργανισμού να περιορίσει τη φλεγμονώδη διεργασία.

Πώς εκδηλώνεται το πνευμονικό απόστημα;

Τα συμπτώματα του πνευμονικού αποστήματος είναι συνήθως έντονα και παρατεινόμενα. Σε πολλές περιπτώσεις μιμούνται εκείνα της κοινής πνευμονίας, όμως η διάρκεια και η ένταση των εκδηλώσεων είναι μεγαλύτερες. Οι ασθενείς παρουσιάζουν:

Παρατεταμένο εμπύρετο με πυρετικές εξάρσεις
Κακοσμία στην αναπνοή και πυώδη πτύελα
Βήχα με αιμόφυρτα εκκρίματα
Θωρακικό άλγος, κυρίως κατά την εισπνοή
Καταβολή, ανορεξία και απώλεια βάρους

Μέθοδοι διάγνωσης

Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα και σε ειδικές εξετάσεις. Η ακτινογραφία θώρακος αποτελεί την πρώτη απεικονιστική μέθοδο, αλλά η αξονική τομογραφία προσφέρει λεπτομερέστερη απεικόνιση της αλλοίωσης, επιτρέποντας την εκτίμηση του σχήματος, της κοιλότητας και της σχέσης της με τις γύρω ανατομικές δομές. Παράλληλα, λαμβάνονται καλλιέργειες πτυέλων ή υγρού από βρογχοπνευμονική έκπλυση για να απομονωθεί το υπεύθυνο παθογόνο.

Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, απαιτείται βρογχοσκόπηση για τη διερεύνηση τυχόν απόφραξης ή ξένου σώματος που διατηρεί τη φλεγμονή.

Αντιμετώπιση του πνευμονικού αποστήματος

Η θεραπεία είναι κατά κύριο λόγο φαρμακευτική. Περιλαμβάνει μακροχρόνια χορήγηση αντιβιοτικών ευρέος φάσματος, τα οποία στη συνέχεια προσαρμόζονται βάσει των αποτελεσμάτων των καλλιεργειών. Η διάρκεια της αγωγής συνήθως κυμαίνεται από 4 έως 6 εβδομάδες, με τα πρώτα σχήματα να χορηγούνται ενδοφλεβίως και, στη συνέχεια, από του στόματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις συστήνεται να γίνεται διαδερμική παροχέτευση του αποστήματος, με καθοδήγηση υπό αξονικό τομογράφο.

Η χειρουργική προσέγγιση επιλέγεται σε περιπτώσεις:

Ανεπαρκούς ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή
Εμφάνισης αιμορραγίας ή ρήξης αποστήματος
Επιμονής της φλεγμονής παρά τη θεραπεία
Ύπαρξης όγκου ή ξένου σώματος

Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί παροχέτευση, λοβεκτομή ή άλλη μορφή χειρουργικής εκτομής.